У Латвіі закрываюць старую беларускую школу. Чаму гэта не трагедыя?

22/03/2024 - 16:29

Школа імя Янкі Купалы ў Рызе / wikipedia.org

У Рызе закрываюць беларускую школу імя Янкі Купалы, якая працавала там з 1994 года. Напярэдадні новага навучальнага года яна будзе ліквідаваная і далучаная да 86-й Рыжскай сярэдняй школы.

— Вестка пра закрыццё прайшла практычна незаўважна, — піша на сваёй старонцы ў фэйсбуку пісьменнік Уладзімір Лобач. — Гэта ж не пра хатні гвалт. Паказальна, што даведаўся я пра смутны факт ад паляка, знанага славіста і мовазнаўцы Міраслава Янковяка. Уся соль сітуацыі палягае ў тым, што беларуская школа стала ахвярай не "крывавай гэбні", "злачыннага рэжыму" ці гвалту латвійскай дзяржавы, але поўнай індыферэнтнасці ўласна беларусаў.

Са слоў літаратара, дзяржава больш не хоча фінансаваць школу, у якой вучыцца мала беларускіх вучняў.

На першы погляд, навіна можа падацца вельмі сумнай, але прадстаўнік Офіса Ціханоўскай па Латвіі і Эстоніі Віталь Малчанаў, якога Еўрарадыё папрасіла пракаментаваць сітуацыю, супакойвае: прынцыпова нічога для вучняў і настаўнікаў не зменіцца.

У Латвіі закрываюць старую беларускую школу. Чаму гэта не трагедыя?

Рыга / pixabay.com

Гэта не прыватная школа, якую фінансуюць беларусы

Са слоў нашага суразмоўніка, польская, літоўская ці беларуская школы ў Латвіі — гэта звычайная практыка. Калі, напрыклад, установа прыватная, яе фінансуюць улады ці грамадзяне зацікаўленай краіны.

— Беларускую школку ў Рызе фактычна ніхто і ніколі не падтрымліваў. Гэта муніцыпальная рыжская школа… скажам так, з другой замежнай мовай — беларускай.

Там працуе некалькі педагогаў, якія выкладаюць на беларускай мове.

Гэта школа, у якой сапраўды вельмі вялікі недабор вучняў. Напрыклад, там вучыцца 160 чалавек, а павінна быць 500.

Цяпер нельга быць маленькай школкай у Латвіі, калі мы гаворым менавіта пра дзяржаўныя ўстановы, як нашая. Таму ўлады краіны прынялі рашэнне закрыць школу — у наступным годзе яна пераходзіць пад крыло іншай школы №86, у будынку якой сёння працуе.

Беларуская мова захаваецца, настаўнікі будуць працаваць

Прадстаўнік Офіса Святланы Ціханоўскай лічыць, што пасля таго, як школы аб’яднаюцца, для беларусаў нічога не зменіцца. Захаваюцца гадзіны беларускай мовы (ніякага скарачэння не будзе), беларускія настаўнікі будуць таксама працаваць далей. Прынамсі ў гэтым запэўніваюць рыжскія ўлады.

Віталь Малчанаў кажа, што было б добра, калі б новай школе далі імя Янкі Купалы. З такой прапановай дэмакратычныя беларускія палітыкі сёння звяртаюцца ў розныя дзяржаўныя ўстановы. Таксама яны просяць, каб на дадатковыя заняткі па беларускай мове маглі прыходзіць нават тыя дзеці, якія ў гэтай школе не вучацца.
— Мы вельмі спадзяемся, што нас пачуюць. З іншага боку, мы разумеем, што можам пра нешта папрасіць, але не можам лезці ў лакальныя правілы.
Яшчэ раз: літоўскую школу ў Рызе падтрымлівае Літва, польскую — Польшча. У нас беларуская школа, якую ўжо шмат гадоў фінансавала Рыга. Як я ўжо сказаў, звычайная латвійская школа з дадатковым вывучэннем беларускай мовы.
Калі нехта хоча фінансаваць беларускую школу ў Рызе — калі ласка.

Ці вінаватыя беларусы ў закрыцці школы?

Віталь Малчанаў нагадвае, што, як бы ён не хацеў каб большасць беларусаў вучыліся менавіта ў беларускіх школах на беларускай мове, выбар вучэбнай установы заўсёды за бацькамі і дзецьмі.

Яшчэ адна прычына таго, што не варта кідацца камянямі ў сваіх жа — правілы інтэграцыі ў латвійскім грамадстве.

— Па законе, дзеці беларускіх уцекачоў павінныя навучацца на латвійскай мове ў латвійскамоўнай школе. Беларуская школа імя Янкі Купалы не адпавядае гэтым умовам навучання.
Але нават калі б там навучаліся дзеці ўсіх уцекачоў, якія пасля 2020 года атрымалі міжнародную ахову ў Латвіі, недахоп быў бы ўсё роўна.

Чаму не трэба крыўдаваць на Латвію

— Я разумею латвійскую палітыку, — працягвае прадстаўнік Офіса Ціханоўскай. — Эстонія пераходзіць на эстонскамоўнае навучанне, Латвія — на латвійскае. Лічу, што беларусы таксама павінны вучыцца на беларускай мове ў сваіх беларускіх школах. З майго пункта гледжання, гэта добра. У кожнай краіны павінна быць сваё нацыянальнае адраджэнне.

Са слоў суразмоўніка, нічога дрэннага не адбываецца. Добра было б захаваць імя школы, але тут — як пашанцуе.

— Мы даслалі лісты са сваімі просьбамі і падзякамі за тое, што латвійцы падтрымлівалі школу ажно 30 гадоў. Таксама мы вельмі спадзяемся, што нас у нашай ініцыятыве падтрымаюць розныя суполкі беларусаў.

Даведка: колькасць беларусаў у Латвіі складае 57 319 чалавек. У 2021 годзе 481 беларус атрымаў від на жыхарства ў Латвіі. Беларуская школа паўстала ў Рызе ў 1994 годзе. Заснавальнікі школы — сябры суполкі “Світанак”. У 2011 годзе ёй было нададзенае імя Янкі Купалы.