Эксперты Канвенцыі Эспо працягнулі расследаванне па астравецкай АЭС

Камітэт па ажыццяўленні Канвенцыі Эспо да канца жніўня працягнуў расследаванне пытання аб выкананні Беларуссю сваіх міжнародных абавязкаў у працэсе планавання будаўніцтва АЭС. Дакумент, падпісаны сярод іншых і нашай краінай яшчэ ў 1991 годзе, абавязвае пры будаўніцтве небяспечных аб’ектаў улічваць думку як уласнай грамадскасці, гэтак і краін-суседак.

Расследаванне было распачатае ў сувязі са зваротам украінскіх эколагаў, у якім незалежныя эксперты пералічвалі шматлікія парушэнні канвенцыі Беларуссю. Адзін з аўтараў звароту эксперт-юрыст аналітычнага цэнтру “Грамадства і наваколле” з Кіева Андрэй Андрусевіч у гутарцы з Еўрарадыё патлумачыў, што, акрамя невыканання Канвенцыі, ёсць прэтэнзіі і да беларускага заканадаўства. Нашае права ў галіне экалагічнай экспертызы і ацэнкі ўздзеяння на навакольнае асяроддзе не адпавядае патрабаванням Канвенцыі Эспо.

Андрэй Андрусевіч: “Гэтае пытанне разглядалася ў лютым. На сённяшні момант Камітэт пастанавіў правесці дадатковае расследаванне і накіраваў ліст у Міністэрства прыроды і аховы навакольнага асяроддзя Беларусі, адказнае за выкананне патрабаванняў паводле дадзенай Канвенцыі, з цэлым шэрагам пытанняў — больш канкрэтных. У прыватнасці, яны пытаюць, калі якая краіна была праінфармаваная, што гэта за інфармацыя была прадстаўленая Беларуссю і г.д. Усё гэта сведчыць, што ў Камітэце па-ранейшаму падазраюць Беларусь у невыкананні абавязкаў паводле Канвенцыі”.

Андрэй Андрусевіч заўважае, што Камітэт па выкананні Канвенцыі Эспо звярнуўся да краін, якія могуць быць закранутыя падчас будаўніцтва і эксплуатацыі станцыі: Літвы, Латвіі, Польшчы ды Украіны — з просьбай даць іх ацэнку супрацоўніцтва з Беларуссю ў пытанні будаўніцтва атамнай станцыі ў межах Канвенцыі Эспо.

Андрэй Андрусевіч: “Калі выявіцца, што, на думку Камітэта па ажыццяўленні Канвенцыі Эспо, былі парушэнні канвенцыі Беларуссю ў працэсе будаўніцтва атамнай станцыі, тады нарада бакоў канвенцыі можа запатрабаваць ад Беларусі спыніць усялякія праектныя і іншыя працы па АЭС, пакуль не будуць выкананыя працэдуры, прадугледжаныя Канвенцыяй Эспо. Насамрэч палітычны ціск, які здзяйсняецца на краіну ў падобных выпадках, надзвычай моцны”.

Аднак пакуль што ў Камітэце па выкананні Канвенцыі Эспо канчатковыя высновы рабіць не спяшаюцца. Яго старшыня Матыяс Зоер паведаміў Еўрарадыё, што наступнае паседжанне экспертаў адбудзецца напрыканцы жніўня. Тады спецыялісты і сфармулююць сваю канчатковую пазіцыю па беларускай АЭС.

Матыяс Зоер: “Усё залежыць ад канкрэтнага выпадку. Але галоўнае пытанне — ці выконвалася працэдура краінай-падпісантам Канвенцыі. Пачынаючы ад натыфікацыі іншых бакоў Канвенцыі, што могуць пацярпець, ці яны зробяць адпаведную заяўку, ці грамадскасць мела магчымасць удзельнічаць у прыняцці рашэння — усё гэта прымаецца да ўвагі для вынясення рашэння. Пасля яно дасылаецца зацікаўленым бакам”.

Пытанні наконт парушэнняў нацыянальнага і міжнароднага заканадаўства аўтарамі АЭС паўсталі ад самага пачатку праекту. Грамадская экалагічная экспертыза дала негатыўную ацэнку праекту беларускай АЭС. Са скандаламі прайшлі слуханні ў Астраўцы, Вільні і Рызе. Украінскія эколагі абяцаюць падобную сустрэчу беларускім атамшчыкам і ў Кіеве. Аднак, як вядома, усе грамадскія слуханні ды экспертызы маюць толькі рэкамендацыйны характар і не могуць наўпрост паставіць крыж на ідэі будаўніцтва станцыі. Ці ёсць тады ўвогуле нейкі практычны сэнс у пратэстах экалагічнай супольнасці?

Эксперт расійскай ініцыятывы “Экозащита” і адзін з найбольш актыўных крытыкаў праекту Астравецкай АЭС Андрэй Ажароўскі тлумачыць Еўрарадыё, што сэнс у пратэстах усё-ткі ёсць. Па-першае, насельніцтва краіны атрымлівае магчымасць даведацца пра небяспеку атамнай станцыі з альтэрнатыўных крыніц. Па-другое, зафіксаваныя і апублікаваныя шматлікія парушэнні аўтарамі праекту АЭС як айчыннага, гэтак і міжнароднага заканадаўства, за якія вінаватыя потым абавязкова будуць пакараныя.

Андрэй Ажароўскі: “Толькі сумесныя дзеянні розных груп: экспертаў, якія вывучаюць матэрыялы праекту і выдаюць сваю крытыку; грамадскіх груп, якія нейкім чынам выказваюць пратэст; сумежных дзяржаваў, якія могуць выказацца ў адпаведнасці з міжнароднымі канвенцыямі. Толькі супольна мноства гэткіх дзеянняў можа пераканаць асобаў, што прымаюць рашэнні ў Беларусі, адмовіцца і не рабіць тую страшную памылку, якая можа быць здзейсненая”.

Наўпрост жа забараніць Беларусі развіваць атамную энергетыку не можа ніхто — пры ўмове, што краіна не збіраецца вырабляць ядзерную зброю. Суверэнітэт, адным словам. Але, як вядома з гісторыі, ад АЭС у іншых краінах найчасцей адмаўляліся праз нацыянальны рэферэндум, калі сваю думку выказвалі гаспадары нацыянальнага суверэнітэту — грамадзяне.



Еўрарадыё пра АЭС:

Ажароўскі: Чыноўнікі не змаглі аспрэчыць крытыку праекту АЭС
Шведскі эксперт: Кошт беларускай АЭС можа вырасці да 20 мільярдаў долараў
Геатэрмальнае цяпло абагравае гародніну пад шкляным дахам (фотарэпартаж)
Літоўскія эксперты: Беларуская АЭС пагражае знішчэннем цэлага народа
Эканамічную выгаду беларускай АЭС падлічаць толькі пасля яе будаўніцтва?
Замест АЭС навукоўцы прапанавалі зрабіць у зямлі дзіру ў 2 кіламетры
Расійскія атамшчыкі разглядаюць Беларусь як пляцоўку для эксперыментаў?


Фота з www.belbusinessportal.com/