"Замах быў імітаваны": як у 1994-м "абстралялі" машыну з Лукашэнкам

Аляксандр Лукашэнка не ў першы раз распавядае журналістам пра замах на сябе. Мінулы такі выпадак адбыўся ў чэрвені 1994 года, за тыдзень да першага туру першых прэзідэнцкіх выбараў у Беларусі.

Ён адбыўся пры дзіўных абставінах. "Мэрсэдэс", у якім тады яшчэ кандыдат у прэзідэнты ехаў з Віцебска ў Лёзна, нібыта абстралялі з іншамаркі, якая абагнала яго. Але каманда Лукашэнкі заявіла пра замах толькі раніцай.

Вось што па гарачых слядах пісала пра гэты выпадак газета "Советская Белоруссия" у артыкуле "На белым "Мэрсэдэсе", будучы абстралянымі, яны паехалі ў лазню?..". Так, тады заснавальніцай СБ яшчэ не была адміністрацыя Лукашэнкі.

"Замах" здарыўся ў чацвер, 16 чэрвеня 1994 года, каля 23:30. Лукашэнку везлі з Віцебска ў Лёзна на белым  "Мэрсэдэсе", за рулём якога сядзеў Іван Ціцянкоў — дэпутат Вярхоўнага савета і дырэктар СП "Тайм-инвест". У машыне быў яшчэ адзін чалавек: давераная асоба Лукашэнкі Віктар Шэйман — баявы афіцэр, які прайшоў Афганістан.

"Мэрсэдэс ішоў з хуткасцю кіламетраў 120 у гадзіну, калі яго абагнала цёмная іншамарка. Пачуўшы два хлапкі і зразумеўшы, што іх абстрэльваюць, Ціцянкоў у афекце апусціў галаву на стырно, а калі падняў яе, дык на шашы да самага гарызонту ўжо не ўбачыў сігнальных агнёў машыны "злыдняў". Ён рэзка затармазіў. Спыніліся на абочыне і ўбачылі, што левыя заднія дзверы "Мерседэса" прашытыя куляй", — узнаўляе падзеі журналістка" Савецкай Беларусі ".

Аднак следчая група, якая прыбыла на месца здарэння на наступны дзень, не знайшла на асфальце слядоў экстранага тармажэння. Акрамя таго, каб усадзіць кулю ў дзверы так, як яна ўвайшла туды, "налётчык" мусіў страляць над дахам іншамаркі, стоячы на ​​ўвесь рост на яе падножцы. Пры хуткасці ў 130-140 км/г гэта наўрад ці магчыма.

"Пасля правядзення следчага эксперыменту, у суботу, 18 чэрвеня, на прэс-канферэнцыі перад журналістамі кіроўца рэзка "скінуў хуткасць" — сказаў, што "Мэрсэдэс" рухаўся ўсяго-та кіламетраў 70 за гадзіну, — працягвае СБ. — "Цёнмая іншамарка" "бандытаў" у гэтым дэтэктыве прысутнічае як цень, якая імгненна прамільгнула і бясследна знікла. Ніхто з траіх мужчын у "Мэрсэдэсе" не заўважыў, была яна падобная напрыклад, на БМВ, "Пежо" ці "Кадылак".

Ёсць яшчэ некалькі дзіўных абставінаў. Па-першае, чаму "налётчыкі", якія напалі на кандыдата ў прэзідэнты ноччу на пустой дарозе, не давялі "задуманае" да канца, а паспяшаліся схавацца, ледзь пачаўшы страляць? Па-другое, чаму каманда Лукашэнкі завялі аб "замаху" не адразу, а толькі на наступную раніцу? І па-трэцяе, як Лукашэнка і яго прыхільнікі правялі ноч паміж "замахам" і паведамленнем пра яго?

Ціцянкоў на прэс-канферэнцыі расказаў, што Лукашэнка сказаў камандзе — маўляў, дайце мне паспаць. Дзіўная рэакцыя для чалавека, на якога толькі што замахваліся. "Советская Белоруссия" піша, што ў Дабрамыслях, куды кіраваўся "Мэрсэдэс", для Лукашэнкі і яго набліжаных была прыгатавана лазня, дзе яны і адпачывалі.

18 чэрвеня Лукашэнка сказаў журналістам, што правакацыю з замахам на яго магла зладзіць каманда прэм'ер-міністра Вячаслава Кебіча, які ў 1994 годзе таксама ўдзельнічаў у прэзідэнцкіх выбарах. Але да таго часу пра "замах" ужо выказаліся сілавікі. Намеснік міністра ўнутраных спраў Люцыян Сабалеўскі: "Замах быў імітаваны". Кіраўнік прэс-службы КДБ Пётр Снапок: "Ёсць падставы сцвярджаць, што замаху на Лукашэнку не было".

Расследаванне справы аб "замаху" не прынесла вынікаў. Праз тыдзень пасля яго Лукашэнка выйграў першы тур прэзідэнцкіх выбараў, а следам і другі. Наколькі важкі ўклад у гэтыя перамогі ўнесла шуміха вакол таямнічай іншамаркі на начной дарозе паміж Віцебскам і Лёзна? Пытанне рытарычнае.

Пазней Лукашэнка выказаўся пра тыя падзеі: "Нягледзячы на ​​тое, што ні я, ні мая каманда не абвінавачвалі нікога ў арганізацыі гэтага інцыдэнту і толькі канстатавалі факт стральбы, мяне неадкладна прадставілі ледзь не арганізатарам няўдалага замаху на самога сябе".

І яшчэ адна дэталь. Ужо 12 жніўня 1994 года Лукашэнка вызваліў Люцыяна Сабалеўскага ад пасады намесніка міністра ўнутраных спраў.

Каб сачыць за галоўнымі навінамі, падпішыцеся на канал Еўрарадыё ў Telegram.

Мы штодня публікуем відэа пра жыццё ў Беларусі на Youtube-канале. Падпісацца можна тут.