Шляха да згоды не бачу, але канфлікт можа быць патушаны — Арцём Шрайбман

Шляхоў да згоды паміж прыхільнікамі пераменаў і прыхільнікамі ўлады ў Беларусі палітолаг Арцём Шрайбман не бачыць. Пра гэта ён казаў падчас онлайн-сустрэчы Інтэлектуальнага клуба Святланы Алексіевіч. Вытрымкі з яго выступлення публікуе "Радыё Свабода".

Сустрэча была прысвечана "чырвонаму чалавеку". Гэты чалавек баіцца будучыні, перакананая пісьменніца Святлана Алексіевіч. Менавіта гэтая ўласцівасць, на яе думку, шмат у чым паўплывала на тое, што цяпер адбываецца ў Беларусі.

Галоўная праблема "чырвонага чалавека" ў тым, што ён можа не ведаць, чаго ён хоча, мяркуе Арцём Шрайбман.

"Таму што нават Лукашэнка шмат гадоў не можа сфармуляваць пазітыўны вобраз развіцця краіны. Калі яго нябожчык Юрый Зісер спытаў: "Якой вы бачыце Беларусь у 2030 годзе" — Лукашэнка адзінае, што змог яму сказаць, што незалежнай краінай", — нагадаў палітолаг.

Ідэалогія такіх людзей працуе ад зваротнага. Яны ведаюць, чаго яны не хочуць (як у 90-я, як ва Украіне) — і гэтыя фобіі становяцца важней, чым мэты.

Грамадскі канфлікт, які паўстаў у Беларусі — гэта па сутнасці супрацьстаянне людзей, якія хочуць пераменаў, і "чырвонага чалавека".

На думку Шрайбмана, у Беларусі цяпер назіраецца настолькі моцны раскол у грамадстве, што яго "вельмі складана сшыць". Прычым, па яго адчуваннях, супрацьстаянне толькі паглыбляецца, "становіцца падобным на падспудную грамадзянскую вайну, якая пакуль не выліваецца ў прамое ўзброенае сутыкненне".

"Я мяркую, што гэты каштоўнасны разлом будзе з намі заўсёды. На адным баку — вялікая талерантнасць да гвалту, прымат калектыву, прымат дзяржавы. Гэта не значыць, што на тым баку ўсе садысты, там проста іншае стаўленне да сіле", — кажа палітолаг.

Ён не бачыць магчымасцяў для пераадолення гэтага расколу. Па яго словах, можна казаць толькі аб тушэнні канфлікту. І тут палітолаг дапускае два шляхі.

"Гэта знешняя пагроза, якая аб'ядноўвае грамадства. Я не хацеў бы гэтага, так як гэта азначае вайну. Другі варыянт — гэта сыход Лукашэнкі. Ён галоўная канфліктагенная фігура, вакол яго немагчыма збудаваць кампраміс", — адзначае Шрайбман.

Пры гэтым ён перакананы, што ў будучыні, "каб дапамагчы чалавеку, грамадству прыйдзецца пераключыцца на новую парадак дня".

"Эксперты кажуць, што шлях пераадолення канфлікту — гэта пакінуць канфліктны парадак дня ў мінулым. Развітыя інстытуты могуць паглынаць канфлікты каштоўнасцяў. Гэта будзе важнейшае за любыя рэформы", — падкрэсліў Арцём Шрайбман.

Каб сачыць за галоўнымі навінамі, падпішыцеся на канал Еўрарадыё ў Telegram.

Мы штодня публікуем відэа пра жыццё ў Беларусі на Youtube-канале. Падпісацца можна тут.