Іван Шыла: нястрашная польская падатковая, клінінг ва Украіне і парады палітыкам

Іван Шыла / Еўрарадыё
Іван Шыла / Еўрарадыё

На канферэнцыі "Новая Беларусь" у Вільні палітыкі шмат гаварылі пра бізнес. І Еўрарадыё папрасіла бізнес пагаварыць пра палітыкаў.

Сузаснавальнік клінінгавай кампаніі Cleanwhale Іван Шыла за апошнія паўтара года змог адкрыць філіялы ў трох польскіх гарадах: Варшаве, Кракаве і Вроцлаве. А яшчэ Cleanwhale пачаў працаваць у Берліне і зарэгістраваў кампанію ў Празе.

Кампанія маштабуецца на Еўропу

Пры гэтым сэрвіс не прыпыніў працу і ва Украіне: клінеры змаглі працягваць працаваць і атрымліваць заробкі ў свеце, дзе прыборка патрэбна не пасля вечарынкі, а пасля абстрэлу.

Як дэмсілам выбудоўваць адносіны з бізнесам, быць настолькі ж эфектыўнымі ў эміграцыі, наколькі эфектыўны бізнес і як угаварыць бізнесменаў аднойчы вярнуцца ў "Новую Беларусь"? Распыталі Івана Шылу.

 

"Працаваць у сферы паслуг у Польшчы прасцей, чым у Беларусі"

Cleanwhale — польская фірма, а не філіял беларускай кампаніі. Гэта значыць, што беларусы плацяць падаткі ў Польшчы. А яшчэ гэта значыць, што кожны ахвотны можа лёгка даведацца, што Cleanwhale валодаюць беларусы: у Польшчы атрымаць інфармацыю пра канчатковых бенефіцыяраў кампаніі вельмі лёгка.

У 2020 годзе быць беларусам у выгнанні было камфортна. У 2022 годзе ўсё стала крыху складаней.

Иван Шило: нестрашная польская налоговая, клининг в Украине и советы политикам
Cleanwhale — польская фірма, а не філіял беларускай кампаніі / CleanWhale

— Пасля лютага [пачатак поўнамаштабнага ўварвання Расіі ва Украіну. — Еўрарадыё] мы сутыкнуліся з адваротным. Людзі даведваліся, што фірма належыць беларусам, пісалі ў каментарах, што мы зарабляем тут грошы, каб аплачваць паслугі АМАПа дома. Але масавымі гэтыя каментары не былі.

Калі каментатары не могуць вывесці бізнесмена ў эміграцыі з сябе, то, можа, падатковая і іншыя правяральнікі змогуць?

— У Польшчы крыху адрозная ад Беларусі сістэма падаткаабкладання. Перад запускам бізнесу варта схадзіць да кансультанта, які раскажа, як усё гэта працуе.

Але ў цэлым калі вы працавалі ў сферы паслуг і ў вас усё атрымлівалася ў Мінску, то, напэўна, вы адкрыеце для сябе, што патрабаванні ў Польшчы да вашага сэрвісу ніжэйшыя. А грошай вы можаце зарабляць больш, таму што людзі тут багацейшыя, такім чынам, і цэны на іх паслугі вышэйшыя.

Яшчэ адзін плюс — ты менш думаеш пра праверкі. Адкінем палітычныя пытанні: у Беларусі любыя кантакты з падатковай вельмі небяспечныя, і ты не заўсёды разумееш, ці на адной мове вы размаўляеце.

А мэта падатковай не ў тым, каб закрыць бізнес. Мэта падатковай — зрабіць так, каб ты плаціў падаткі. А ў Беларусі некаторыя інспектары думаюць, што галоўнае — атрымаць вялікі штраф сёння, і ўсё роўна, ці закрыецца кампанія заўтра.

Иван Шило: нестрашная польская налоговая, клининг в Украине и советы политикам
"Галоўнае — атрымаць вялікі штраф сёння, і ўсё роўна, ці закрыецца кампанія заўтра?" / Euroradio

Я зусім не агітую пераязджаць, у мяне няма дакладнага меркавання, як павінен дзейнічаць сёння бізнес, які застаецца ў Беларусі. Я толькі магу сказаць, што баяцца гэтага пераезду не варта. Бізнес у Польшчы весці як мінімум не складаней, чым у Беларусі.

 

"Падатковы рай — гэта добра, але можна рабіць нешта карыснае ўжо сёння"

Раз у вас усё так добра атрымліваецца, можа, самы час падтрымаць рублём дэмсілы? Напрыклад, на Канферэнцыі гучала прапанова "ф'ючэрсаў на падаткі" — гэта значыць вы падтрымліваеце нас рублём цяпер, а ў "Новай Беларусі" акунаецеся ў падатковы рай.

— Разлічваць на тое, што гэта будзе масавая з'ява, не варта. Падтрымліваць трэба дзеянне, а не проста "барацьбу з рэжымам". Незразумела, у чым яе вымяраць, калі рэжым не мяняецца.

Мне не хочацца патрабаваць чагосьці немагчымага: стварэння войска або беларускага банка за мяжой. Мне здаецца, што вынікі Канферэнцыі нядрэнныя, людзі не пасварыліся, а гэта новы досвед для беларускіх кангрэсаў. Уменне дамаўляцца — гэта цалкам сабе бізнес-гісторыя.

Иван Шило: нестрашная польская налоговая, клининг в Украине и советы политикам
Святлана Ціханоўская на канферэнцыі "Новая Беларусь" / Еўрарадыё

Бізнесу патрэбны праекты. "Падатковы рай" у Беларусі гэта добра, але ёсць рэчы, якія маглі б быць карысныя ўжо сёння. Добрая ідэя — бізнес-асацыяцыя, якая дапамагае знаходзіць патэнцыйна лаяльных партнёраў або кліентаў толькі таму, што ты беларус. Нядрэнная стратэгія. Можа, не вельмі справядлівая, але рабочая.

Бізнес — гэта не пра кумаўство, гэта пра кантакты. З беларусамі, з якімі ў вас ёсць агульныя ўспаміны і чаканні ад будучыні, прасцей дамаўляцца.

Яшчэ адна жыццяздольная ідэя — "лічбавая Беларусь". Платформу, з дапамогай якой можна літаральна падлічыць, колькі беларусаў — прыхільнікаў дэмсіл жыве ў эміграцыі, можна выкарыстоўваць і ў размовах з еўрапейскімі палітыкамі. А яшчэ яе можна выкарыстоўваць, каб знаходзіць супрацоўнікаў, партнёраў, кліентаў, праграмы падтрымкі.

— А многія беларусы ў эміграцыі шукаюць "свой" бізнес, імкнуцца трапіць на працу да "сваіх"?

— У нас працуе шмат беларусаў, але мы не можам кагосьці пазітыўна дыскрымінаваць. Да таго ж ёсць клінеры з Украіны, якія маюць патрэбу ў падтрымцы не меншую, чым беларусы.

 

"Многія клінеры засталіся ў Кіеве, і мы вырашылі даць ім працу"

З самага пачатку вайны прэзідэнт Украіны Уладзімір Зяленскі прасіў бізнес не пераставаць працаваць, падтрымліваць эканоміку. Беларусы таксама не сталі закрываць свой філіял у Кіеве.

— Мы не зарабляем грошы ў Кіеве, мы дапамагаем менеджарам, клінерам і ўкраінскай эканоміцы. І гэта важна, гэта ўплывае на абараназдольнасць Украіны. Мы вырашылі працаваць.

Иван Шило: нестрашная польская налоговая, клининг в Украине и советы политикам
Мы вырашылі працаваць / Еўрарадыё

Нават калі з'яўляліся паведамленні пра тое, што Кіеву застаецца 12 гадзін, большасць нашых клінераў не пакінулі горад. Яны як маглі дапамагалі сваёй краіне. Хтосьці быў у тэрабароне, хтосьці плёў маскіровачныя сеткі.

Некаторыя клінеры прыехалі ў Польшчу і працягвалі працаваць у нас. Але большасць з іх вярнуліся ва Украіну, як толькі гэта стала магчымым. І гэта нас здзівіла і кранула. Людзі хутка знайшлі працу ў Варшаве, знайшлі кватэры, маглі тут застацца — але сказалі, што павінны вярнуцца дадому.

Для нас гэта пра ўдзел у падтрымцы ўкраінскай эканомікі, а не пра бізнес, які прыносіць грошы. Хутчэй, наадварот: мы падтрымліваем яго з грошай, якія зарабляем у Польшчы.

Пры гэтым рахункі кампаніі ва Украіне да гэтага часу заблакаваныя. Адказныя службы хутка выявілі, што бенефіцыяры кампаніі — беларусы, і перапіска, у якой Cleanwhale спрабуе даказаць, што не мае дачынення да рэжыму Лукашэнкі, усё яшчэ працягваецца.

 

А што вы зрабілі за два гады?

Карацей, у беларускіх бізнесменаў у эміграцыі пытанне "а што вы зрабілі за два гады?" выклікае куды як менш нервовую рэакцыю, чым у беларускіх палітыкаў. Таму Еўрарадыё папрасіла бізнес параіць дэмсілам, як быць настолькі ж эфектыўнымі.

Иван Шило: нестрашная польская налоговая, клининг в Украине и советы политикам
Іван Шыла / фота са старонкі суразмоўцы Еўрарадыё ў фэйсбуку

Сам Шыла, праўда, лічыць, што цяпер не самы лепшы момант лезці да палітыкаў з парадамі.

— Я б сёння дакладна не сварыўся на палітыкаў і не казаў ім пра KPI, не вінаваціў бы гэтых ахвярных людзей, якія трацяць свой час, жыццё, атрымліваюць невысокія заробкі — і не ведаюць напэўна, якім будзе вынік.

Тое, што мы называем палітыкай у Беларусі, гэта не палітыка. Палітыка — гэта калі ты прыкладаеш намаганні і атрымліваеш вынік. Ці можаш скарэктаваць свае няправільныя дзеянні — і тады ўжо дакладна прыйсці да выніку.

У нас жа палітычныя рухі і лідары ёсць, але яны не ўплываюць на тое, што адбываецца ў Беларусі. І ў гэтым няма іх віны. Ёсць сумны і досыць змрочны момант, калі не час лезці з парадамі.

 

Што вам прапанаваць, каб вы вярнуліся?

Гады пройдуць, Шыла і яго каманда абжывуцца ў Польшчы — што прымусіць іх вярнуцца ў Беларусь?

— Чым больш часу праходзіць, тым менш шанцаў, што бізнес вернецца. Гэта звязана з тым, што чалавеку не так і проста раз за разам рабіць перавароты ў сваім жыцці, усё перавозіць і пачынаць спачатку. Дый ёсць людзі, якія проста хочуць зарабляць грошы.

Сёння ў Польшчы і Літве даволі проста атрымаць гуманітарны ВНЖ. А гэта значыць, што на працягу сямі-васьмі гадоў Польшча згодная даць грамадзянства 150 тыс. беларусам. Чым даўжэй будзе працягвацца эміграцыя, тым больш людзей атрымае другое грамадзянства. Ім будзе складаней вярнуцца.

Иван Шило: нестрашная польская налоговая, клининг в Украине и советы политикам
Ці варта чакаць, што бізнесы вернуцца? / калаж Улада Рубанава, Еўрарадыё

Але заўсёды будуць тыя, хто не захоча проста зарабляць грошы. Будуць і тыя, хто захоча ўдзельнічаць у працэсах, прымаць рашэнні, рэалізоўваць ініцыятывы, якія грошай не прыносяць, але прыносяць задаволенасць сабой і паляпшэннямі, якія прынёс у свет. Ці проста ў Беларусь.

— Мы ж памятаем гісторыю Віктара Пракапені, які доўга жыў у Лондане, а потым атрымаў магчымасць не толькі зарабляць, але і ўплываць на працэсы, і яму гэта спадабалася. І кіраўнікам айці-кампаній спадабалася адчуваць сувязь з краінай — што ў тым ліку і прывяло да 2020 года.

Шмат хто вернецца, таму што ты можаш быць сярэднебагатым чалавекам у Лондане, але не быць часткай лонданскага істэблішменту. А ў Беларусі табе ўсё зразумела. Ты можаш рабіць выдатныя нематэрыяльныя рэчы, можаш рэалізоўваць карысныя ініцыятывы. А гэта даражэй за грошы. Ну, калі ты ўжо зарабіў хоць бы мільён.

Нам не трэба прыдумляць ідэальнае грамадства. Усё ўжо прыдумана: падзел уладаў, незалежны суд, свабодная прэса, справядлівыя выбары. І як толькі гэта вернецца ў Беларусь, вернуцца і людзі.

А досвед жыцця за мяжой такой вялікай колькасці беларусаў таксама карысны. Падгледзеў ты, як выбудаваны веладарожкі ў галандскім Эйндхавене — і паўтарыў тое самае ў Салігорску, кажа Шыла.

— Няма праблемы ў тым, што людзі выязджаюць з краіны. Галоўнае, каб адначасова з гэтым людзі ў яе прыязджалі.

— Але пакуль бізнес сыходзіць з Беларусі. Гэта катастрофа або "так вам і трэба"?

— Катастрофа. Так, гэта катастрофа. Я не ведаю, ці можна было будаваць ілюзіі, што нешта пойдзе па-іншаму. Ідзе вымыванне велізарнай колькасці ініцыятыўных людзей з краіны. Мы страцім шмат часу.

"Год за дзесяць". Мы губляем год — але наступствы будуць адбівацца яшчэ дзесяць гадоў.

Каб сачыць за галоўнымі навінамі, падпішыцеся на канал Еўрарадыё ў Telegram.

Мы штодня публікуем відэа пра жыццё ў Беларусі на Youtube-канале. Падпісацца можна тут.

Апошнія навіны

Галоўнае

Выбар рэдакцыі